1- Algemene informatie
2- Vaststellingen.
Door gerechtsdeurwaarder
Bijkomende metingen door vzw Verenigde Veehouders
——————–
1- Ammoniak of NH3:
Eigenschappen: Ammoniak is in hoge concentratie bij kamertemperatuur een kleurloos, gas met een karakteristieke, sterk prikkelende geur. Het gas is niet alleen in zeer grote hoeveelheden (tot wel 33 massa%) in water oplosbaar, maar reageert ook met water:
NH 3 + H 2 O ↽ − − ⇀ NH 4 + + OH
Deze oplossing staat bekend als ammonia .Het is te koop in de handel. ( 12 % oplossing ).
Een 2% oplossing heeft nog een pH van 11,5 en is sterk basisch, omdat er naast ammoniumionen (NH4+) tevens OH− ionen worden gevormd. Deze vorming van NH4+ gaat altijd met de vorming van evenveel OH− gepaard. De oplosreactie in water is eveneens een schoolvoorbeeld van een zuur-basereactie.
De oplosbaarheid neemt af naarmate de temperatuur toeneemt. Weersomstandigheden beïnvloeden de emissie van ammoniak.
Soortelijk gewicht of massagewicht: 0,76.
Ammoniak is lichter dan lucht (SG 1,29). NH3 die na depositie door neerslag (regen, sneeuw…)niet chemisch gebonden wordt, kan weer opstijgen / in emissie gaan. !!
N.B. : NO2 met s.g. 2,06 is zwaarder dan lucht, blijft na depositie ter plaatse liggen.
NATUURLIJKE CONCENTRATIE IN DE BUITENLUCHT
In de buitenlucht is de jaargemiddelde concentratie zeer laag: (2020) ± 4,4 µgram /m³ of
4,4 / 1.000.000.000.000.000) (Bron: VMM)
Ammoniak wordt pas schadelijk voor de gezondheid bij een duizendvoud van de gemiddelde concentratie in de buitenlucht.
TWA is 25 mg/m³. Time Weighted Average: The average concentration over a period of usually 8 hours to which workers can be exposed without known negative health effects.
Bronnen van NH3
Industriële synthese en productie.
Ammoniak wordt massaal industrieel geproduceerd door hydrogenering van stikstof uit de lucht onder hoge druk en temperatuur met hulp van een katalysator. (Haber-Boschproces).
De wereld jaarproductie overschreidt 150 miljoen ton / jaar!
Volgens een rapport van de Royal Society wordt 1,8% van de CO2-uitstoot in de wereld veroorzaakt door de productie van ammoniak.
Omwille van de hoge CO2 productie worden nu ook andere methoden gebruikt om NH3 te produceren.
https://ammoniaenergy.org/articles/ocp-group-renewable-ammonia-production-facility-planned-for-southern-morocco/
Deze 150 miljoen ton industriële NH3 is een veelvoud ( ruw geschat een 5-voud) van de hoeveelheid NH3 die door de mondiale veeteelt geproduceerd wordt.
Gebruik en toepassingen in industrie, maatschappij en huishoudens.
Verdunde ammoniakoplossingen worden ammonia genoemd. Deze oplossingen worden zeer veel als schoonmaakmiddel en reinigingsmiddel gebruikt. (12% of 120 gram NH3 / liter) = 120.000.000 µgr/liter
Huishoudelijk maar ook industrieel (18%)
Ammoniak kent toepassingen o.a. in de textielindustrie en de cosmetica (haarkleurproducten). Ook wordt ammoniak gebruikt als koelmiddel in grotere koel- en diepvriesinstallaties. Accidentele lekken waarbij enkele duizenden liters NH3 vrijkomen, moeten niet gemeld worden omdat NH3 beschouwd wordt als een natuurlijk product. Ammoniakgas is een belangrijk halffabricaat voor de productie van kunstmest.
Dit is de voornaamste toepassing.
Productie door dieren
Ammoniak wordt ook uitgescheiden als eindproduct van de eiwitvertering door sommige waterdieren. De biomassa van vissen is 7 maal groter dan de biomassa van alle veeteelt.
Uit excrementen van landdieren komt ammoniak vrij. Vooral enzymatische dehydrolyse van ureum is verantwoordelijk voor de vorming van ammoniak.
Veeteelt : rundvee, varkens, pluimvee.
Totaal 10 miljoen huisdieren:
1,5 miljoen honden, 2,4 miljoen katten, 197.000 paarden, schapen, geiten, lama’s, pony’s, konijnen, hamsters, kippen, vogels, reptielen, vissen…
De bijdrage van de groep huisdieren is niet te verwaarlozen. Stikstofverliezen voor de boerderijdieren zijn terug te vinden in het jaarrapport mest 2022 VLM.
Voor de paarden is het stikstofverlies ± 1800 Ton N /jaar.
Geiten en schapen is het stikstofverlies 105 ton N/j.
Productie door natuurlijke vegetatie bodems.
Activiteit van bodemleven en compostering levert ook nog minimum 1,5 kg NH3/ hectare/jaar
25% natuurlijke vegetatie van de totale oppervlakte van Vlaanderen 13.682 km².
=> ± 2.052 Ton NH3/ Jaar
Productie door de mens
( H 2 N ) 2 CO + H 2 O ⟶ 2 NH 3 + CO 2In het menselijk lichaam komt ammoniak voor in de lever, waar het ontstaat als tussenproduct bij de afbraak van eiwitten; het teveel aan stikstof in het lichaam wordt in de vorm van ureum via de nieren afgevoerd, maar een aanzienlijk deel van de ammoniak wordt ook uitgescheiden door zweten en ademhaling. ( https://www.mpic.de/4673422/die-menschliche-haut-ist-eine-wichtige-ammoniak-quelle )
Gemiddeld produceert een mens 550 kg urine en 40 kg feces/jaar. Gemiddelde stikstof excretie is 13,7 g N/pers/dag. https://www.researchgate.net/figure/Typical-values-human-nitrogen-excretion_tbl1_10606627
Urine bevat naast ureum (12 – 25 g/dag) ook ammoniak (0,5 g/liter)
In Vlaanderen leven 6,693 miljoen mensen of 480 personen/ km2. Vlaanderen is daarmee één van de dichtst bevolkte regio’s ter wereld. (NH3 excretie alleen al is: 0,5 gr X 550 X 6.693 milj= 1.841 ton NH3. Ureum: 29.315 ton /jaar
In Vlaanderen worden jaarlijks ± 3.948.870 ton humane excrementen geproduceerd, met een inhoud van ruim 30.000 ton stikstof. Afbraak van voornamelijk ureum tot ammoniak gebeurt gedurende het langdurig transport door de riolering of in de grachten.
Productie door bemesting
Bij het bemesten van akkerland met stalmest komt tijdelijk NH3 vrij, vooral bij recent geproduceerde mest. Oude gecomposteerde vaste mest geeft weinig NH3 emissie. Het snel onderwerken na spreiding of de injectie van drijfmest (wettelijk verplicht), verhindert de NH3-emissie. Gebruik van kunstmest is eveneens een bron van NH3. Kunstmest gebruik door hobby-isten voor tuin en gazon draagt ook bij aan de NH3-emissie door huishoudens.
Milieu-effecten
Ammoniak speelt in het milieu een dubbelrol. Enerzijds is ammoniak (NH3) opgelost in water basisch en wordt het in de lucht in regendruppels of mist omgezet in ammoniumionen (NH4+), waarbij zuur wordt geneutraliseerd. Een deel van het zwavelzuur en salpeterzuur, indien in de lucht aanwezig, wordt op deze wijze door ammoniak geneutraliseerd. Anderzijds kunnen ammoniak en ook ammoniumionen, eenmaal neergeslagen op de bodem, door bacteriën worden omgezet in nitriet en nitraat die opgenomen worden door fyto-organismen en planten. Stikstof-cyclus.
Stikstof één van de belangrijke bouwstenen van het leven.
NH3 speelt een belangrijke rol in de noodzakelijke wereldwijde aanvoer van stikstof naar de planten en fyto-organismen als bouwsteen voor eiwitten en DNA, in de stikstof-cyclus. Het lage massagewicht of soortelijk gewicht maakt dat NH3 zweeft en door wind, luchtverplaatsingen,straalstroom en neerslag overal terecht komt. => Zonder NH3 geen leven!
Ammoniakconcentratie metingen in REAL-TIME uitgevoerd door de vzw. Verenigde Veehouders.
Doel : Bewijsvoering tegen foute cijfers en stellingen van de VMM.
Volgens de VMM zijn huishoudens slechts verantwoordelijk voor 1,4 % van de ammoniak-emissie. Landbouw zou verantwoordelijk zijn voor 95% van de ammoniak-emissie. De vzw. Verenigde Veehouders beschouwd deze stellingen als valse informatie met onterechte culpabilisering van de landbouwsector tot gevolg. NB: Onze offerte aanvraag bij het ILVO voor een onderzoek naar de aanwezigheid, concentratie en emissie van ammoniak in het rioolstelsel werd afgewimpeld.
Meet-instrument
ppbRAE3000 Honeywell
Producent info: Honeywell
Specificatie, serienr: 594-911169
Kalibratie of ijking : Certificaat aanwezig. document nr 55.
Leverancier:
RAE Benelux BV
Hoofdweg 34C, 2908 LC. Capelle a/d Ijssel
+ 31 10 442 61 49
info@rae.nl
www.rae.nl
Technische informatie: Document 61, 62, 55.
– Bronnen van NH3- emissie:
- Industrie: productie en gebruik
- Landbouw
- Diverse stalsystemen: strobedding, roostervloer.
- Runderen: vleesvee, melkvee, kalveren.
- Varkens, pluimvee
- Huisdieren
- Bemesting
- Huishoudens
Humane NH3 productie.
Aanwezige NH3 in lokalen zoals huiskamers, bureau, klaslokaal, vergaderzaal, enz. door menselijke productie varieert van 30 tot 3000 µgram/m³
Rioolputdeksels (Zie verslag gerechtsdeurwaarder. Document: 58)
Waarnemingen en vaststellingen bij het meten van ammoniakconcentraties in real-time.
29 april 2024 tot 15 mei.
Periode 29 april 2024 tot 7 mei: regendagen. (KMI)
Tijdens deze regenperiode met hoge luchtvochtigheid (>90%) worden in de buitenlucht geen positieve ammoniakconcentraties waargenomen. 0 ppb. (zie foto’s document. 58)
Zelfs op plaatsen waar men NH3 verwacht zoals ingestrooide boxen of kalverstal registreerde het meettoestel geen ammoniak. Display bleef op nul staan.Ook aan riooldeksels was nauwelijks iets van ammoniak te bespeuren.
=> Als er geen emissie is dan kan er ook geen depositie zijn vanuit diezelfde locatie.
Binnen in een bureel en zeker in woonkamers zijn wel concentraties van 30 tot ± 3.000 µgram aanwezig..
Periode 9 mei tot 15 mei.
Bij weersverandering (9 mei) droger, warmer en lagere luchtvochtigheid (70%) is, zoals verwacht, ammoniak-emissie aanwezig.
De eerste dagen is de concentratie aan de riooldekselopeneningen extreem hoog.
In aanwezigheid van de gerechtsdeurwaarder wordt op 10 mei 74.820 µgram/m³ gemeten in Hofstade en 32.081 µgram/m³ in Aalst.
Op 11 mei wordt in Vlierzele 171.200 µgram/m³ gemeten.
Later stijgt de concentratie in de omgeving tot waarden tussen de 100 en 600 µgram.
Bij de eerste metingen in december 2022 waren de concentraties in de straat langs de gevels beduidend hoger, 1032 µgr
Tijdens het opdrogen van de ochtenddauw worden boven de gazon concentraties van nul tot 245 µgram/m³ gemeten. Opvallend is de sterke schommeling in de gemeten concentraties.
Nota: In de middeleeuwen werd door alchemisten ammoniak gewonnen door vochtige doeken op het bedauwde gras te leggen en de gecapteerde ammoniak er nadien uit te wringen. Over het voorkomen en gedrag van ammoniak is nog niet veel gekend door het gebrek aan real-time meettoestellen in het verleden. Ondanks de beperkte periode waarin we zelf real-time metingen uitgevoerd hebben, kunnen we wel al concluderen dat ammoniak een zeer wispelturig emissie-gedrag vertoont.
CONCLUSIE:
De bewering van de Vlaamse Milieu Maatschappij dat huishoudens slechts voor 1,4% van de ammoniak emissie zorgen, houdt dus geen steek.
NH3-emissie uit een goed functionerende RWZI is inderdaad verwaarloosbaar. Maar de ammoniak die aanwezig is in het kilometerslange rioolstelsel kan via de openingen in de talrijke riooldeksels ontsnappen. Met een meettoestel in real-time wordt dit bevestigd. Quod erat demonstrandum.
Bijkomende nieuwe en eigenaardige vaststelling:
In de Antwerpse agglomeratie en het havengebied is vrijwel het jaar rond een verhoogde NO2 concentratie aanwezig. (Piekwaarden tot 80 µgram/m³) https://www.vmm.be/lucht/actuele-luchtkwaliteit
NO2 concentraties die ondanks een stikstof inhoud die driemaal lager ligt, de gemiddelde ammoniak-stikstof-waarden meermaals overstijgen. In de periode van 9 to 13 mei 2024 is die hoge NO2 concentratie verdwenen en kleurt de NO2-kaart blauw. Terzelvertijd meten we in de buitenlucht een permanente NH3-concentratie tussen de 200 à 600 µgram. Deze ammoniak is afkomstig van de verschillende bronnen . oa. de veldwerkzaamheden in de landbouw zorgen jaarlijks voor een tijdelijke stijging van de luchtconcentraties. Vermoedelijk is ook de stijgende temperaruur verantwoordelijk voor meer bodem-emissie. Of er een oorzakelijk verband is tussen de verlaagde NO2 concentratie en de permanente aanwezigheid van hogere ammoniak-concentratie is interessant genoeg voor verder onderzoek.
VERSLAG VAN DE MEETRESULTATEN
1- Zie document van de Gerechtsdeurwaarder voor foto’s . (58)
| Datum | Uur | Locatie / adres | Gehalte µgram/m³ | Info |
| 6 mei | 15u15 | Merestr 114, Aalst voetpad | 0 | Regen, vocht 90% |
| Binnen in kantoor | 75 / 65 / 39 | |||
| 7 mei | 14u10 | Merestr 114, Aalst. Voetpad | 0 | |
| kantoor | 73 | |||
| 10 mei | 11u40 | Heerlijkheidstr 36, Hofstade | 27 / 3 | Temp stijging,Vocht 70% |
| Fietspad, voetpad | 32 | |||
| Riooldeksel 859 / 25.800 | 74.820 | |||
| 12u15 | Merestraat 114, Aalst riooldeksel | 999 | ||
| 25.260 | 32.081 |
2- Eigen metingen ( Zie ook document 56. )
| Datum | Uur | Locatie / adres | Gehalte µgram/m³ | Foto nr Info |
| 30 april | 18u03 | potstal, mestopslag St-Laureins | 0 | 1 Sint-Laureins |
| 3 mei | 18u5, | Jongveestal Bever | 0 | 2 |
| 4 mei | 15u58 | potstal, verse mest, berm
Vlierzele |
0 | 3 zelfde locatie wordt enkele dagen later positief |
| 5 mei | 19u32 | tuin, gazon, oprit Hofstade | 0 | 4 |
| 9 mei | 13u15 | tuin, gazon “ | 0 | 5 |
| 9 mei | 13u18 | tuin, gazon, fietspad
Hofstade |
0 /3/5/ 94/54/35/ 245/112 | 6 Eerste positieve metingen |
| 9 mei | 17u27 | Potstal, mest Vlierzele | 673 tot 1800 | 7 |
| 10 mei | 11u15 | Riooldeksel Hofstade | 31.170 | 8 | |||
| 10 mei | 11u | Gazon Vlierzele | 420 / 527 / 339 | 9 | |||
| 11 mei | 11u07 | Riooldeksel Vlierzele | 171.200 | 10 | |||
| 11 mei | 16u09 | Tuin Vlierzele | 153 / 170 / 129 | 11 | |||
| 11 mei | 21u16 | Oprit Hofstade | 122 / 170 / 140 | 12 Boven de klinkers | |||
| 11 mei | 21u31 | Dakraam Hofstade | 280 / 250 / 227 | 13 // 5 meter hoogte + 100µgr | |||
| 12 mei | 9u23 | Gazon Hofstade | 0 / 0 / 0 | 14 | |||
| 12 mei | 9u28 | Riooldeksel Hofstade | 1842 | 15 | |||
| 12 mei | 10u38 | Voorzijde stal. Erpe | 0 | 16 | |||
| 12 mei | 10u39 | Voorkant voedergang | 303/ 309 / 886 | 17 | |||
| 12 mei | 11u01 | Achterkant voedergang | 886 / 1000 | 18 Opstuwing door wind | |||
| 12 mei | 11u30 | Gazon, tuin, 4m h | 142/ 95/ /120 | 19 | |||
| 12 mei | 20u14 | Straat, fietspad, Hofstade | 661 / 556 / 579 | 20 | |||
| 13 mei | 9u57 | Gazon hofstade | 263 / 325 / 261 | 21 | |||
| 13 mei | 10 u 02 | Straat Hofstade | 288 / 293 | 22 | |||
| 13 mei | 10u03 | Rioldeksel Hofstade | 1230 | 23 /// 1000 meer | |||
| 13 mei | 23u24 | Gazon Hofstade | 575 / 605 | 24 | |||
| 14 mei | 7u57 | Gazon Hofstade | 759 / 701 | 25 | |||
| 14 mei | 14u25 | Gazon Hofstade Straat | 725 / 558 | 26 | |||
| 14 mei | 16u25 | Uitkijktoren Brakel | 624/ 575/448 | 27 /// Beneden | |||
| 14 mei | 16u33 | Uitkijktoren Brakel | 414 / 428 / 465 | 28 // Boven / veel wind | |||
| 14 mei | 20u10 | Boekelbaan Zwalm. Berm | 347 / 381/374/ 350 | 29 | |||
| 14 mei | 20u11 | Boekelbaan Zwalm Akker | 768/ 799/1614/1050 | 30 Drijfmest injectie | |||
| 15 mei | 8u23 | Gazon, oprit, fietspad hofstade | 678/ 571/ | 31 | |||
| 15 mei | 12u42 | Gazon Hofstade | 358/422/394 | 32 | |||
| 15 mei | 12u44 | Oprit | 248/256/ | 33 | |||
| 15 mei | 12u46 | Riool / fietspad | 1904 / 325 | 34 | |||
| 15 mei | 14u16 | Hof ter Saksen Beveren | 356/ 346/ 303 / 216 | 35 | |||
| 15 mei | 15u46 | Kalmthoutse heide ingang | 152/133/136 | 36 | |||
| 15 mei | 15u54 | Kalmthoutse heide open veld | 161/184/229/235 | 37 | |||
| 15 mei | 16u01 | Kalmthoutse heide Riool | 3066 / 3197 | 38 // Tiental huizen | |||
